wtorek, 12 sierpnia 2014

Cerkiew św. Męczennicy Paraskewii w Łopience


Cerkiew w Łopience jest świątynią orientowaną, trójdzielną. W trakcie prowadzonych prac remontowych odkryto, że ściany babińca są cieńsze i wzniesione na lichszych fundamentach, co wskazywałoby na to, że został dobudowany do stojącej już cerkwi. W cerkwi znajdują się trzy krypty - dwie pod nawą, jedna pod prezbiterium.




Data wzniesienia obecnej cerkwi nie jest pewna. Na pewno wzniesioną ją w miejscu wcześniejszej cerkwi drewnianej. Niektóre źródła podają, że powstała jeszcze w I połowie XVIII wieku. Według miejscowej tradycji w XVIII wieku wzniesiono jedynie murowaną kapliczkę, aby umieścić w niej ikonę Matki Boskiej, która w cudowny sposób pojawiła się na stojącej obok lipie, a cerkiew została dobudowana do kapliczki dopiero w I połowie XIX wieku. Pozostałością po kapliczce miałaby być niska absyda na wschodniej ścianie prezbiterium. 

  
Jest to rozwiązanie niespotykane w budownictwie sakralnym tego rejonu, co mogłoby potwierdzać miejscową tradycję. Za XIX wiecznym pochodzeniem przemawia też bryła budowli. Pewnym jest, że cerkiew obecna istniała już w roku 1829, a na podstawie planów katastralnych z roku 1852 ustalono, że w roku tym miała ona już obecny kształt. Na kilka lat przed II wojną światową dach cerkwi pokryto blachą. Od roku 1947 nie była użytkowana w celach religijnych. Ikona Matki Boskiej oraz ołtarz zostały w roku 1949 wywiezione do kościoła w Polańczyku. W roku 1954 z dachu zdjęto blachę. W latach 60. zawaliła się więźba dachowa. W okresie tym cerkiew służyła prowadzącym wypas góralom za zagrodę dla owiec, a płyty z cerkiewnej posadzki używane były w bacówkach jako miejsce na watrę. Dzieła zniszczenia dopełniała budowa nowej drogi, która podcinała wzgórze cerkiewne, powodując pękanie murów.


W roku 1972 z inicjatywy powiatowego konserwatora zabytków Olgierda Łotoczko korona murów wzmocniona została betonową opaską. W roku 1983 Towarzystwo Opieki nad Zabytkami rozpoczęło działania mające na celu odbudowę świątyni. W roku 1992 zrekonstruowano więźbę dachową, w 1993 dach pokryto blachą, a w latach 1994-95 odtworzono drzwi i okna. W roku 2002 budynek został otynkowany z zewnątrz.


W świątyni nie zachowały się elementy pierwotnego wyposażenia. We wnętrzu znajduje się kopia cudownego obrazu Matki Bożej Łopieńskiej, którego oryginał znajduje się w kościele w Polańczyku.

Stojąca na południe od cerkwi kaplica grobowa wybudowana została po roku 1852. Był to murowany budynek, wzniesiony na planie prostokąta, z półkolistą absydą. Nad kaplicą był dach kalenicowy z niedużym hełmem nad wejściem. Wewnątrz znajdowała się figura Chrystusa Frasobliwego. Po roku 1958 została zniszczona do fundamentów. Odbudowana w latach 1993-95. W trakcie odbudowy w znajdującej się pod kapliczką krypcie odnaleziono ciało odzianego w biały habit mężczyzny, trzymającego w ręku drewniany kielich. Prawdopodobnie jest nim ks. Andrzej Ławrowski - inicjator budowy cerkwi, który był proboszczem w Łopience od roku co najmniej 1811 do swojej śmierci w roku 1857.

Przy cerkwi, na południowy zachód od niej, stała drewniana dzwonnica, o konstrukcji zrębowej, kryta dachem namiotowym. Wzniesiona została prawdopodobnie w XVIII wieku. W roku 1915 mieściła trzy dzwony - pierwszy z rok 1792 o wadze 200 kg i średnicy 63 cm, z inskrypcją Fusa sum Eperiessini per Ignatium Lefarar et Paulina Szmit 1792. Влятый есть у Пряшова до церкви РБ АΨЧВ, drugi z roku 1601 o wadze 21 kg i średnicy 35 cm z inskrypcją Jesus dulcis memoria, trzeci z roku 1792 o wadze 15 kg i średnicy 23 cm również z inskrypcją Jesus dulcis memoria. Dzwony zostały zabranie przez Niemców w czasie okupacji. Dzwonnicę rozebrano w roku 1956. W ostatnich latach została odbudowana.

Na cmentarzu zachowały się jedynie dwa nagrobki. Wokół stoją stare lipy. To na najstarszej z nich, mającej ok. 300 lat, zatrzymała się według podań ikona Matki Boskiej Łopieńskiej.

Źródło: Kryciński S., Cerkwie w Bieszczadach, Wydawnictwo Rewasz, Pruszków 2005.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...