Cerkiew Przeniesienia Relikwii św. Mikołaja w Olchowcu

Pierwsza cerkiew w Olchowcu powstała lub została przeniesiona z innej miejscowości w 1792. Jeden z trzech dzwonów, jakie posiadała, do dnia dzisiejszego znajduje się w świątyni ustawionej na jej miejscu w 1934, kiedy rozebrano starą cerkiew. Nowa budowla poważnie ucierpiała w czasie II wojny światowej, kiedy trafiona pociskiem straciła większość wyposażenia z ikonostasem w pożarze, został uszkodzony również dach. Bezpośrednio po wojnie mieszkańcy podjęli pewne prace zabezpieczające, przerwane przez akcję „Wisła”. W latach 40. XX wieku z pozostawionej bez opieki cerkwi rozkradziono znaczną część wyposażenia. Następnie cerkiew została zaadaptowana na kościół. W 1950 tylko postawa mieszkańców Olchowca zapobiegła jej rozbiórce, zadekretowanej przez władze. Po 1956, również z inicjatywy miejscowej ludności, dokonano kolejnych niezbędnych napraw we wnętrzu obiektu, współużytkowanego przez katolików obydwu obrządków. Dopiero w latach 80. udało się jednak zamontować w cerkwi nowy ikonostas, a po 1992 przeprowadzić generalny remont.

Tarnica

Widok na Tarnicę z połonin Szerokiego Wierchu.

Tarnica (1346 m n.p.m.) to najwyższy szczyt polskich Bieszczadów, wznoszący się na krańcu pasma połonin, w grupie tzw. gniazda Tarnicy i Halicza. Należy do Korony Gór Polski. Szczyt Tarnicy wznosi się ponad 500 m nad dolinę Wołosatki i wyróżnia się osobliwą sylwetką. Od sąsiedniego masywu Krzemienia grzbiet  oddzielony jest głęboką Przełęczą Goprowską, natomiast z Szerokim Wierchem łączy się charakterystyczną, ostro wciętą w grzbiet przełęczą o wysokości 1275 m n.p.m., od której pochodzi nazwa góry (w języku rumuńskim słowo "tarniţa" oznacza siodło, przełęcz). Wąski, ostry, nieco wydłużony grzbiet góry, z dwoma wyraźnymi wierzchołkami (1346 i 1339 m n.p.m.), wyścielają złomiska skał i zdobią bruzdy naturalnych zagłębień, a także resztki wojennych okopów.

Cerkiew Przeniesienia Relikwii św. Mikołaja w Rzepedzi

We wnętrzu znaleźć możemy zdekopletowany ikonostas z czasów budowy cerkwi.

Ozdobą Rzepedzi jest drewniana cerkiew Przeniesienia Relikwii św. Mikołaja, zbudowana w 1824 r. Jest to jedna z trzech zachowanych cerkwi typu wschodniołemkowskiego. Po 1949 r. była użytkowana jako kościół, obecnie wróciła w ręce prawowitych właścicieli. We wnętrzu znaleźć możemy zdekopletowany ikonostas z czasów budowy cerkwi. Na ścianach podziwiać można polichromię z 1896 r. Prze cerkwi stoi drewniana dzwonnica wkomponowana w kamienne ogrodzenie, a obok cmentarz z przykładami ludowej kamieniarki.

Źródło: Bieszczady, Przewodnik, Oficyna Wydawnicza "Rewasz", "Bosz" Sp. z o.o., Pruszków - Olszanica 1992

Krzemień

Krzemień i Halicz widziany z Tarnicy.

Krzemień znajduje się w środkowej części grupy Tarnicy i Halicza, w paśmie połonin. Masyw ma charakter przebiegającego z północnego zachodu na południowy wschód grzbietu, na którym występują liczne skałki tworzące kształt grzebienia. Obecna nazwa góry pochodzi właśnie od zniekształconego przez austriackich kartografów słowa "grzebień" (z ukraińska "hreben").

Cerkiew Narodzenia Matki Bożej w Hoszowczyku

Cerkiew w Hoszowczyku wybudowano w roku 1926. Była to pierwsza cerkiew we wsi. Po roku 1951, po kilku próbach odprawienia w niej mszy rzymskokatolickich przez przesiedleńców z Sokalszczyzny, cerkiew została zamknięta. Stała nieużytkowana aż do roku 1970, kiedy to została zamieniona w kościół rzymskokatolicki. W roku 2002 przeszła remont, podczas którego pod okapem prezbiterium odkryto duży zapas amunicji z okresu II wojny światowej.
Cerkiew w Hoszowie jest świątynią orientowaną, trójdzielną o konstrukcji zrębowej. Zbudowana została na planie krzyża greckiego. Do prezbiterium przylegają dwie zakrystie. Nad nawą znajduje się kopuła na ośmiobocznym bębnie. Dachy i kopuła obite blachą.
W świątyni nie zachowały się elementy pierwotnego wyposażenia.
Przy cerkwi znajduje się stary cerkiewny cmentarz z kilkoma nagrobkami oraz kilka grobów powojennych osadników.

Źródło: Kryciński S., Cerkwie w Bieszczadach, Wydawnictwo Rewasz, Pruszków 2005.

Rudawka Rymanowska

Rudawka Rymanowska to wieś lokowana na prawie wołoskim w 1589 r., nad rzeką Wisłok, w północnej części Pogórza Bukowskiego. W Jarze Wisłoka (40 m głęb.) malownicze miejsca do plażowania i kąpieli, największa w polskich Karpatach odkrywka łupków menilitowych zwana Ścianą Olzy. Potencjalne uzdrowisko. W latach 50. XX w. odkryto tu źródła mineralne siarczanowych i solanek jodowo-bromowych, w tym termę - zmineralizowaną cieplicę o temp. 48 st. C. W XIX w. i w okresie międzywojennym wydobywano tu ropę naftową.

Źródło: Wikipedia

Szeroki Wierch

Widok z Krzemienia na Tarnicę i Szeroki Wierch

Szeroki Wierch (1315 m n.p.m.) to masyw górski w paśmie połonin w Bieszczadach Zachodnich stanowiący zachodni skraj grupy Tarnicy, od jej najwyższego szczytu jest oddzielony niewielką przełęczą (1275 m n.p.m.). Jest to wydłużony, pokryty połoniną grzbiet mający cztery kulminacje: 1243, 1268, 1293 i 1315 m n.p.m. Najwyższa posiada osobną nazwę Tarniczka. Pasmo Szerokiego Wierchu ograniczają doliny: Terebowca od północy oraz Wołosatki od południa i zachodu. Od masywu Krzemienia oddziela je przełęcz (1160 m n.p.m.) zwana Przełęczą Goprowską (w miesiącach letnich ratownicy GOPR mają tam swój namiot). Z odkrytego grzbietu Szerokiego Wierchu rozciągają się widoki na okoliczne szczyty, m.in. Połoninę Caryńską, masyw Rawek, Bukowe Berdo, Krzemień i Tarnicę.

Cerkiew św. Michała Archanioła w Turzańsku

W dolnej części Turzańska, na wzgórku spotykać możemy  parafialną cerkiew św. Michała Archanioła, użytkowaną obecnie jako cerkiew prawosławna. Jest to jedna z trzech zachowanych cerkwii tzw. typu wschodniołemkowskiego.
Cerkiew była wzmiankowana już w I poł. XVI w. Obecny budynek powstał w pierwszych latach XIX w. i był rozbudowywany o przedsionek i zakrystię w 1836. W latach 1896 i 1913 dokonywano kolejnych remontów cerkwi, wzmacniając jej dach blachą. Po wywiezieniu ludności ukraińskiej w ramach Akcji Wisła w latach 1947-1961 cerkiew użytkowali katolicy obrządku łacińskiego. Następnie z polecenia Urzędu Wojewódzkiego budynek został zaplombowany. W 1963 świątynię oddano w użytkowanie prawosławnym, którzy są jej gospodarzami do dnia dzisiejszego. W cerkwi zachowały się elementy oryginalnego wyposażenia: ikonostas z 1895 i polichromia z przełomu XIX i XX wieku.

Cerkiew Narodzenia Najświętszej Maryi Panny z Grąziowej

Przed frontem i z boku biegną podcienia.

Cerkiew Narodzenia Najświętszej Maryi Panny z Grąziowej ufundował w 1731 r. Grigorij Kolosterskij za odpuszczenie grzechów swoich i swojej żony. W 1968 r. przeniesiono ją do Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku. Jest to cerkiew typu bojkowskiego. Jest trójdzielna – składa się z trzech pomieszczeń – prezbiterium, nawy i babińca. Przed frontem i z boku biegną podcienia. Polichromię wykonał w 1735 roku Stefan Paszecki, stosując technikę temperową na pobiele wapiennej.

Bukowe Berdo

Bukowe Berdo to masyw górski w polskich Bieszczadach w postaci podłużnego pasma o trzech kulminacjach: 1201, 1238 oraz 1311 m n.p.m. Charakteryzuje się liczną obecnością piaskowcowych skałek. Szczytowe partie zajmuje połonina. Południowo-zachodni stok opada bezpośrednio do doliny Terebowca, natomiast północne i pn.-wsch. zbocza przechodzą w rozczłonkowane grzbiety m.in. Obnogi (1081 m n.p.m.), Grandysowej Czuby (1026 m n.p.m.) i Mucznego (861 m n.p.m.). Bukowe Berdo poprzez płytką przełęcz łączy się z masywem Krzemienia. Z góry, szczególnie z najwyższego wierzchołka, rozciąga się rozległy widok na północ i wschód, głównie na tereny ukraińskie. Grzbietem (z ominięciem wierzchołka 1238 m n.p.m.) wiedzie niebieski szlak turystyczny na odcinku Otryt – Wołosate, z którym na północny zachód od kulminacji 1201 m n.p.m. łączy się żółty szlak z Mucznego.

Cerkiew Opieki Matki Bożej w Równi

Cerkiew w Równi powstała w pierwszej połowie XVIII wieku. Jako świątynia greckokatolicka funkcjonowała do 1951, kiedy ukraińscy mieszkańcy wsi zostali z niej wysiedleni. W następnych latach porzucona świątynia była wykorzystywana jako magazyn. Mimo tego w latach 60. XX wieku duża część jej wyposażenia była jeszcze w dobrym stanie, toteż obiekt został wpisany na listę zabytków, a zachowane w nim: ikonostas z XVII w., cztery ikony powstałe w następnym stuleciu oraz siedem chorągwi procesyjnych trafiły do muzeum w Łańcucie. W 1969 miejscowi wierni Kościoła rzymskokatolickiego, bez zgody administracji państwowej, rozpoczęli adaptację budynku cerkwi na kościół, umieszczając w jej wnętrzu zupełnie nowe obiekty liturgiczne. Oficjalnie obiekt przekazano Kościołowi łacińskiemu dopiero trzy lata później.

Cerkiew św. Dymitra w Radoszycach

Przy drodze, na wzgórzu, otoczona murem z surowego kamienia, stoi cerkiew p/w św. Dymitra. Zbudowano ją w 1868 roku jako parafialną greckokatolicką. Jest drewniana, konstrukcji zrębowej, oszalowana i orientowana. Mimo trójdzielności budynku babiniec nie jest wyodrębniony. 

Nad babińcem zbudowana jest wieża o konstrukcji słupowej, przed nim zaś postawiony jest niewielki przedsionek. Jest to forma pośrednia pomiędzy typem zachodniołemkowskim a osławskim. 

Przed cerkwią stoi murowana dzwonnica o konstrukcji parawanowej.

W najbliższym otoczeniu świątyni znajdował się cmentarz, z którego pozostał jeden nagrobek z 1868.

Bartne - Cmentarz wojenny nr 64

Obiekt został zaprojektowany na rzucie nieregularnego wieloboku.

Cmentarz zaprojektowany został przez Hansa Mayra . Znajduje się 300 m na północny wschód od serkwii w zaroślach na stoku. Obiekt został zaprojektowany na rzucie nieregularnego wieloboku, zbliżonego do prostokąta. Ogrodzenie wykonano z kamienia łamanego, w centrum znajduje się duży krzyż z drewnianym daszkiem. Na cmentarzu pochowano 29 Austriaków oraz 57 Rosjan. Znanych jest 26 nazwisk żołnierzy austriackich z 36 pułku piechoty oraz 16 i 17 pułku ułanów. Cmentarz  w chwili obecnej jest odnowiony i wyremontowany.

Źródło: Frodyma R., Galicyjskie cmentarze wojenne, tom I. Beskid niski i Pogórze, Oficyna Wydawnicza "Rewasz", Warszawa - Pruszków 1995

Cerkiew Przemienienia Pańskiego w Czerteżu

Parafia prawosławna w Czerteżu istniała już w XV wieku, po uchwaleniu unii brzeskiej stała się ona greckokatolicką placówką duszpasterską. Nie wiadomo, ile budynków sakralnych istniało na miejscu dzisiejszej cerkwi wzniesionej w 1742. W 1836 cerkiew została przebudowana, w rezultacie czego poważnym zmianom uległa jej bryła – z trzech kopuł umieszczonych nad nawą, prezbiterium i babińcem pozostała jedna. Do wschodniej ściany świątyni dobudowano, również z drewna, zakrystię. W tym czasie powstała również dekoracja wnętrza w postaci zespołu fresków, które w najlepszym stanie zachowały się w zakrystii i pomieszczeniu ołtarzowym. W 1887 obok cerkwi pojawiła się wolnostojąca dzwonnica, której głównym wykonawcą był Seńko Kikta.