Biecz - Cmentarz wojenny nr 109

Cmentarz wojenny nr 109 znajduje się w Bieczu, w pobliżu remizy strażackiej pomiędzy szkołą a restauracją, przy drodze do Jasła. Został on zaprojektowany przez Hansa Mayra. Nekropolia otoczona jest grubymi murami z kamienia ciosanego z daszkiem a bramę wejściową okalają dwie duże basteje. Na cmentarzu spoczywa 271 żołnierzy - 126 austriackich, 137 rosyjskich i 8 niemieckich. Cmentarz zadbany jednak nie zachowały się m.in. żeliwne krzyże (usunięto je podczas remontu).

Źródło: Frodyma R., Galicyjskie cmentarze wojenne, tom I. Beskid niski i Pogórze, Oficyna Wydawnicza "Rewasz", Warszawa - Pruszków 1995

Cerkiew pw. św. Onufrego w Rosolinie

Trójdzielność cerkwi z zewnątrz jest właściwie niewidoczna.

Drewniana cerkiew greckokatolicka pw. św. Onufrego z nieistniejącej wsi bieszczadzkiej Rosolin została zbudowana w 1750 r. w miejsce wcześniejszej, wzmiankowanej już w roku 1580, z fundacji ówczesnego właściciela wsi Onufrego Giebułtowskiego, w podzięce za jego cudowne uratowanie z wód wezbranej rzeki Czarnej. Według miejscowej tradycji cerkiew nie była nowa lecz zakupiona została w okolicach Bandrowa i pochodzić może nawet z II połowy XVII wieku. Przemawiać za tym ma archaiczna budowa świątyni. W 1957 r. cerkiew przeniesiono do Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, gdzie jest obecnie eksponowana. Nieco później w jej ślady poszła drewniana dzwonnica i kostnica.

Cerkiew św. Michała Archanioła w Świątkowej Wielkiej

W 1986 zdewastowany obiekt został zaadaptowany na kościół rzymskokatolicki.

Pierwsza cerkiew w Świątkowej Wielkiej powstała przed 1581. Była to świątynia prawosławna, która zmieniła wyznanie razem z mieszkańcami wsi, po podpisaniu aktu unii brzeskiej. Na jej miejscu w 1757 wzniesiono nową cerkiew. Według relacji mieszkańców pierwotnie znajdowała się ona nad potokiem Świerzówką, który wzbierał w czasie wzmożonych opadów deszczu, uniemożliwiając dostęp do budynku. W związku z tym mieszkańcy przenieśli cerkiew na miejsce przy głównej drodze wsi. W II poł. XVIII w. kontynuowano prace dekoracyjne w świątyni, wykonując polichromię, zaś w 1796 (według innej wersji - w wieku XIX) dostawiono wieżę nad przedsionkiem. W 1927, w czasie tzw. schizmy tylawskiej, większość mieszkańców wsi przyjęła prawosławie, jednak cerkiew pozostała w rękach greckokatolickiej mniejszości. W 1933 do cerkwi dobudowano zakrystię.

Nowy Żmigród - Cmentarz wojenny nr 8

Cmentarz wojenny nr 8 w Nowym Żmigrodzie zaprojektowany został przez Dušana Jurkoviča, w formie sporego prostokąta otoczonego kamienno-drewnianym płotem. Na środku cmentarza znajduje się kamienny pomnik, będący cechą charakterystyczną tego cmentarza, w formie pięciu kolumn na wspólnym kwadratowym postumencie z kapitelami z motywami roślinnymi. Jego powierzchnia wynosi 1650 m².

Znajduje się na nim 157 grobów pojedynczych oraz 27 grobów zbiorowych. Bardzo rzadkim przypadkiem na cmentarzach z tego okresu jest znajomość nazwisk i przynależności pułkowej żołnierzy rosyjskich.

Na cmentarzu w Żmigrodzie na 149 pochowanych żołnierzy carskich znane są nazwiska około 50. Spośród grobów wyróżnia się grób kapitana Franza Dobnika z płytą z piaskowca.

Ropica Górna - cmentarz wojenny nr 67

Cmentarz ma kształt prostokąta o powierzchni około 400 m².

Cmentarz wojenny nr 67 w Ropicy Górnej został zaprojektowany przez Hansa Mayra. Położony jest w części wsi zwanej kiedyś Ropicą Ruską. Znajduje się on u podnóża wzgórza Kornuta, na łące około 100 metrów od drogi Bartne-Ropica Górna. Cmentarz ma kształt prostokąta o powierzchni około 400 m². Otoczony jest z 4 stron ogrodzeniem z ociosanego kamienia. W środku ogrodzenia, od strony północnej, znajduje się drewniana bramka wejściowa. Groby są oznaczone nagrobkami w formie żeliwnych krzyży z datą 1915 na betonowych podestach. W centralnej części znajduje się betonowy krzyż postawiony na kamiennym cokole wykonanym z tego samego kamienia co ogrodzenie.

Cerkiew Soboru Najświętszej Maryi Panny w Hłomczy

Cerkiew ulokowano na obronnym odosobnionym wzniesieniu nad Sanem.

Drewniana parafialna cerkiew greckokatolicka, znajdująca się w Hłomczy została zbudowana w miejscu starszej drewnianej cerkwi, (wizytowanej w 1836 przez biskupa Snihurskiego) w 1859. Ulokowano ją na obronnym odosobnionym wzniesieniu nad Sanem. Około roku 1910 cerkiew została odnowiona. Obok niej w 1859 r. wybudowano kamienną dzwonnicę a w 2 poł. XIX w. murowane ogrodzenie cmentarne. W dzwonnicy wiszą trzy dzwony, w tym jeden z 1668 r. Wewnątrz odnaleźć możemy kompletny klasycystyczny ikonostas z okresu budowy cerkwi z ikonami przyozdobionymi ręcznikami z haftem ukraińskim.

Cerkiew św. Mikołaja w Hoszowie

Cerkiew zbudowana na planie krzyża greckiego.

Ozdobą Hoszowa jest przepiękna drewniana cerkiew parafialna pw. św. Mikołaja zbudowana na planie krzyża greckiego, z centralną kopułą, wzorowana na cerkwiach huculskich. Budowę cerkwi rozpoczęto w roku 1939. Użyto do niej materiałów z poprzedniej XVIII wiecznej cerkwi. Do wybuchu II wojny światowej zdążono postawić jedynie ściany. W trakcie wojny była wykorzystywana przez Niemców jako magazyn amunicji, której wybuch poważnie uszkodził konstrukcję budynku. Budowa została dokończona w latach 1947-48. Po roku 1951 cerkiew została opuszczona i przez pewien okres służyła jako owczarnia. W roku 1971 została przejęta przez kościół rzymskokatolicki. W trakcie remontu w roku 1977 pokrywający dach i kopułę gont zastąpiono blachą.

Beniowa

Beniowa to nieistniejąca wieś w górnej dolinie Sanu przy granicy ukraińskiej, w tzw. bieszczadzkim worku. Lokowano ją na prawie wołoskim przed 1580 r. Nazwa pochodzi od imienia Benio (Benedykt), zapewne nosił je zasadźca. Wieś wchodziła początkowo w skład rozległych dóbr Kmitów z Sobienia, później wielokrotnie zmieniała właściciela, należała m.in. do Kalinowskich, właścicieli Turki. w 1921 r. liczyła 97 domów i 582 mieszkańców. Po II wojnie światowej została całkowicie wysiedlona a jej zabudowę zniszczono. W latach osiemdziesiątych zniszczono wszelkie ślady domów, część cmentarza, kapliczkę i krzyż przydrożny.

Cerkiew greckokatolicka pw. Świętego Onufrego w Wisłoku Wielkim

Na babińcu, niewyodrębnionym w bryle, nabudowano niewielką wieżyczkę.

Na północnym krańcu wsi znajduje się na niewielkim wzgórzu dawna dolnowisłocka parafialna cerkiew greckokatolicka p/w św. Onufrego. Została ona zbudowana w latach 1850-1854. Jest orientowana, trójdzielna, konstrukcji zrembowej. Dach jest jednokalenicowy. Na babińcu, niewyodrębnionym w bryle, nabudowano niewielką wieżyczkę. Nie jest to rozwiązanie częste choć występuje czasem, zwłaszcza w dolinie Osławy i Osławicy. Przy części ołtarzowej zbudowano od południa składzik, z drugiej strony zakrystię. We wnętrzu cerkwii zachował się architektoniczny ikonostas z ornamentami neorokokowymi.

Banica - cmentarz wojenny nr 62

Cmentarz w Banicy projektował Duszan Jurkowicz. Spoczywa na nim 12. Austriaków (tylko 3 z nich jest znanych z nazwiska i przynależności do pułków) i  40. Rosjan z których aż 10 znanych jest z nazwiska i przynależności do 1.Wołgskiego Pułku Kozaków (Kozaków terskich) i do 176. Perjewołczenskiego Pułku Piechoty. Cmentarz został założony na planie nieregularnego wieloboku i tak ogrodzony. Element centralny stanowił krzyż drewniany o bogatej ornamentacji  pierwotnie wykonany jako identyczny z krzyżem pomnikowym cmentarza nr 5 w Grabiu.

Cerkiew Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Łodzinie

Drewniana filialna cerkiew greckokatolicka została wybudowana w 1743. Wewnątrz znajduje się kompletny ikonostas. Świątynię remontowano w 1875 roku (z tego czasu również pochodzi m.in. ikonostas). Cerkiew należała do parafii greckokatolickiej w Hłomczy.

Źródło: Wikipedia

Cerkiew p.p. św. Michała Archanioła w Świątkowej Małej

Cerkiew jest orientowana, typu zachodniołemkowskiego, drewniana, trójdzielna, z wieżą zwieńczoną izbicą.

Przy nieutwardzonej drodze, odchodzącej na południe, niedaleko od przystanku PKS stoi w Świątkowej Małej zabytkowa cerkiew p/w św Michała Archanioła. Świątynię wzniesiono w 1762 roku. Zapewne nawę i babiniec dobudowano do kapliczki z XVII wieku, stanowiącej obecnie sanktuarium. Budynek remontowano na przełomie wieku XIX i XX (prawdopodobnie wówczas cerkiew przebudowano) oraz w latach 1975 - 1978.

Cerkiew p.p. Narodzenia Bogurodzicy w Ropkach

Obiekt posiada trójdzielną budowę i łamane dachy namiotowe.

Cerkiew greckokatolicka wybudowana w 1801 roku. Po wysiedleniu w akcji „Wisła” mieszkańców wsi, obiekt pozostawał nieużywany, w latach 70 XX wieku chylącą się ku upadkowi świątynię rozebrano i przeniesiony do  w Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku. Obiekt posiada trójdzielną budowę, łamane dachy namiotowe, kopuła wieży posiada pozorne latarnie.

Krzywa - cmentarz wojenny nr 54

Cmentarz zaprojektował Duszan Jurkowicz. Leżą na nim pochowani  Rosjanie z 17 Archangielskiego Pułku Piechoty z garnizonem w Żytomierzu, 176. Perjewołoczenskiego PP z garnizonem w Czernichowie na Ukrainie  w łącznej liczbie 60. U Brocha i Hauptmanna jest on wymieniony jako grób masowy i pierwotny jego wygląd jest opisany krótko: „Wykonanie: Płot z żerdzi na podmurówce kamiennej bez zaprawy, drewniany krzyż z gontowym zadaszeniem.” Roman Frodyma wspomina w swoim przewodniku że krzyż (przewrócony) posiadał bogatą ornamentykę, jednakże obecnie nie da się tego stwierdzić bo zniknęły już nawet jego resztki . Obecnie cmentarz to kopiec na podstawie prostokąta, ogrodzony solidnym ogrodzeniem staraniem Stowarzyszenia Rozwoju Sołectwa Krzywa.

Przełęcz Małastowska - Cmentarz wojenny nr 60

Cmentarz wojenny nr 60 na Przełęczy Małastowskiej - zabytkowy cmentarz z I wojny światowej. Zaprojektowany przez Dušana Jurkoviča. Znajduje się w pobliżu schroniska, 100 m od szosy przy niebieskim szlaku w stronę Banicy. W osi cmentarza znajduje się drewniana kaplica z kopią obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej wykonany przez Kaspara oraz tablicą inskrypcyjną o treści :

Pamiętajcie w swoich pełnych szczęścia dniach,

Że na tej ziemi gorzał zaciekły bój,

Że tu tysiące odniosło śmiertelne rany,

Aby wokół was rozkwitało błogosławieństwo słońca

Ogrodzenie z potężnych brewion na podmurówce. Obiekt doskonale zachowany i utrzymany. Pochowano tu 174 żołnierzy austro-węgierskich.

Źródło: Frodyma R., Galicyjskie cmentarze wojenne, tom I. Beskid niski i Pogórze, Oficyna Wydawnicza "Rewasz", Warszawa - Pruszków 1995

Cerkiew greckokatolicka p.w. św. Paraskewii w Hołuczkowie

 Cerkiew została zbudowana w 1858 r. przez cieślę Konstatntego Mielnika.

 

Parafialna cerkiew greckokatolicka p.w. św. Paraskewii w Hołuczkowie (obecnie kościół rzymskokatolicki) została zbudowana w 1858 r. przez cieślę Konstatntego Mielnika. W 1912 r. przeprowadzono remont i przebudowę. Wewnątrz znajduje się kompletny ikonostas z okresu budowy cerkwii, o wystroju późnobarokowym.

Czarne - Cmentarz wojenny nr 53

Na cmentarzu jest pochowanych 377 żołnierzy w czterech grobach zbiorowych.

Cmentarz wojenny nr 53 w Czarnem – cmentarz z I wojny światowej, zaprojektowany przez Dušana Jurkoviča znajdujący się we wsi Czarne w w powiecie gorlickim, w gminie Sękowa. Położony jest przy drodze do Krzywej, ok. 1km od Wisłoki, po zachodniej stronie dawnego cmentarza przycerkiewnego, oddzielony od drogi ogrodzeniem krytym gontem. Zajmuje powierzchnię około 660 m². Obecnie cmentarz pomimo renowacji ponownie niszczeje i jest profanowany przez pasące się w pobliżu bydło.

Łysa Góra - Cmentarz wojenny nr 9

Na ścianie frontowej tablica z inskrypcją w języku niemieckim.

Cmentarz nr 9 w Łysej Górze zaprojektowany został przez Dušana Jurkoviča. Całość zaprojektowana została na planie wydłużonym o zaokrąglonych narożnikach z małym wybrzuszeniem od strony północnej (za pomnikiem). Teren cmentarza łagodnie opada w kierunku południowym, w kierunku drogi Nowy Żmigród – Dukla. Dziś wejście na teren cmentarza znajduje się od strony wschodniej w pobliżu pomnika. Pierwotne, główne wejście na cmentarz znajdowało się od strony południowej, "w dole" cmentarza. Podczas odbudowy cmentarza z niewiadomych przyczyn zrezygnowano z odbudowy pierwotnego, głównego wejścia na cmentarz, mimo, iż zachowały się fundamenty bramki. Dzisiejsze wejście na cmentarz było wejściem pomocniczym (pierwotnie również było ujęte w kamienne słupki, z których zrezygnowano podczas odbudowy). Dziś cały teren otoczony jest płotem z bali drewnianych, który nie pokrywa pierwotnej powierzchni cmentarza (podczas odbudowy wprowadzono korekty).

Cerkiew p.w. śś. Kosmy i Damiana w Krempnej

Cerkiew jest drewniana , konstrukcji zrębowej, trójdzielna, orientowana.

W środku Krempnej stoi niegdyś gekokatolicka cerkiew p.w. śś. Kosmy i Damiana. Data powstania budynku jest niejasna. W 1968 r. znaleziono tablicę fundacyjną z tekstem: "1782 rok. Na miejscu rozebranej cerkwii przy pomocy J. O. X. Karola Radziwiłła za staraniem Michała Turkowskiego parocha, u Gromady wybudowano nową cerkiew.". Cerkiew wybudowano zapewnie z materiału pochodzącego ze świątynii wcześniejszej, "która lat 275 stała". Według źródeł prace budowlane zakończono w 1783 roku (i taka data znajduje się na zamku w drzwiach babińca), ale już w 1787 r. przeprowadzono pierwszy remont.

Cerkiew greckokatolicka pw. św. Jana Chrzciciela w Tyrawie Solnej.

Cerkiew prezentuje typ budownictwa ludowego w duchu klasycystycznym.

We wsi Tyrawa Solna znajduje się dawna cerkiew parafialna greckokatolicka pw. św. Jana Chrzciciela wzniesiona w 1837 r. z fundacji ówczesnego parocha (plebana) tyrawskiego Jereja Mejnickiego. Cerkiew prezentuje typ budownictwa ludowego w duchu klasycystycznym z wyraźnymi cechami latynizacji. Obecnie świątynia pełni rolę rzymskokatolickiego.

Męcina Mała - cmentarz wojenny nr 81

Cmentarz wojenny nr 81 w Męcinie małej z czasów I wojny światowej został zaprojektowany przez Hansa Mayra. Znajduje się on przy drodze pomiędzy Męciną Wielką, a Męciną Małą na skarpie, do której prowadzi podejście po kamiennych schodkach. Zachowany i utrzymany jest w bardzo dobrym stanie. Zajmuje powierzchnię około 160 m². Cmentarz otoczony jest kamiennym murem z daszkiem. Na jego terenie znajduje się kamienny pomnik w kształcie centralnego krzyża.

Znajduje się na nim 9 grobów pojedynczych oraz 8 zbiorowych. Pochowano w nich 45 żołnierzy poległych w okresie 2-3 maja 1915 roku:

 - 28 Rosjan
 - 17 Niemców m. in. z 58 Pułk Piechoty (3 Poznański), 3 Bawarski Pułk Piechoty im. Księcia Bawarii Karola.

Królik Wołoski

Ruiny murowanej cerkwi greckokatolickiej pw. Przeniesienia relikwii św. Mikołaja.

Królik Wołoski to nieistniejąca wieś w górnej części doliny potoku Tabor, na południe od Rymanowa, obecnie część wsi Królik Polski. Dawniej była to wieś łemkowska a obie osady stanowiły jedną wieś założoną przez pierwszego wójta Jaślisk Jana Hanselina, który wykarczowawszy w 1389 r. lasy na południe od istniejącego już Deszna, sprowadził tu pierwszych osadników. Od 1434 roku osada była w posiadaniu biskupa łacińskiego w Przemyślu i stanowiła część tak zwanego klucza jaśliskiego.