Czarne

Droga przez wieś...

Czarne - nieistniejąca wieś w Beskidzie Niskim, położona w dolinie potoku o podobnej nazwie, która wzięła się ponoć od czarnego koloru wody w strumieniu. Lokowana została prawdopodobnie w 1569  r. jako własność królewska. 60 lat później były tu już trzy gospodarstwa posiadające ziemię i dwa bezrolne, a do 1765 ilość pól wzrosła do 18. Po pierwszym rozbiorze Czarne nabył ostatni starosta biecki, Wilhelm Siemieński. W 1845 r. wieś przeszła w ręce Józefa Lewickiego, a następnie Augusta Sternegga. W 1880 r. stały tu 54 domy, żyło 330 Rusinów i Polaków.



W 1914 i 1915 roku toczyły się w okolicy zacięte walki, wioska kilka razy przechodziła z rąk do rąk. W końcu front ustabilizował się na zachód od Czarnego i utrzymał się tam całą zimę, aż do maja 1915 roku.

 
W latach 1926 - 1927 cała czarneńska parochia przeszła na prawosławie. Przyczyny, podobnie jak w sąsiednich wsiach, były charakteru ekonomicznego. wtedy też postawiono świątynię prawosławną. W roku 1936 mieszkało tutaj 300 prawosławnych, 1 katolik obrządku wschodniego, 4 katolików obrządku łacińskiego i 1 żyd.
Podczas II wojny około 20 mieszkańców wioski było na robotach w Niemczech. Mieszkańcom wsi, wbrew ich woli, wpisywano w kennkarty narodowość ukraińską. W czasie walk o Przełęcz Dukielską w 1944 r. na terenie wsi znajdował się też niemiecki szpital polowy, pozostałością którego jest słabo oznaczona zbiorowa mogiła żołnierzy niemieckich znajdująca się obok cmentarza wojskowego z I wojny.

Idąc w górę wsi, co kilkadziesiąt metrów spotykamy kamienne kapliczki...

Po wojnie część wioski wyjechała do Rosji, pozostało 9 rodzin. Następne wysiedlenia przeprowadzono w czerwcu 1947 roku - ludność przewieziono we wrocławskie i legnickie. W Czarnem pozostała tylko jedna rodzina - tutejszego gajowego. Po roku 1956 mieszkały w wiosce trzy łemkowskie rodziny. Stały również budynki gospodarcze i mieszkalne PGR-u z Jasionki.

Na dużym łemkowskim cmentarzu, znajduje się kilkanaście interesujących nagrobków żeliwnych i kamiennych (najstarsze zachowane pochodzą z przełomu stuleci). Cmentarz ten został odnowiony w 1985 roku przez grupę konserwatorów warszawskich

 
Budynek przy skrzyżowaniu dróg nad Wisłoką zajmował ostatni łemkowski mieszkaniec tej wioski, który został wysiedlony do Rosji i następnie wrócił w 1946 r. Po śmierci żony w 1976 roku wyjechał do Grybowa. Zmarł w 1980 roku.

Źródło: Grzesiuk W., Traczyk T., Beskid Niski Przewodnik Krajoznaczy. Od Komańczy do Bartnego, Wydawnictwo Stanisław Kryciński, Warszawa 1992

Przy skrzyżowaniu dróg nad Wisłoką stoi duża murowana dziewiętnastowieczna kapliczka...